Stare przepisy z Pomorza
czyli sycące domowe potrawy naszych przodków!
De Pommersch Spieskaumer*
Hering, Gurke, Suerkrut
Unʼn Tun mit Pökelsud.
Kense, Kreude un Krüer
Peperkauken für de Lüer.
Up de Brerer anʼne Wand
Bunzelpött mit allerhand.
Jaut wer uck dat Grieweschmult,
bauwen up e betge Sult.
Wien von Kespre un Johannesbeer
Die os Sündaugs schmecke der.
Up de „Weich“ da Brot nich tau vergeten,
denn Liew und Seel hült top at Eten.
Di un Dat un süs noch wat
Mudder krech os alle satt.
Die Wienter kann nu kaume
Wie hulle ust, bet taum Saumer.Verfasser unbekannt
*Uwaga: Powyższy wiersz został pozostawiony w dialekcie pomorskim (Platt) — to żywy fragment regionalnej gwary, który ukazuje, jak silnie język i jedzenie były ze sobą związane w kulturze Pomorza.
Brakuje Twojego ulubionego przepisu z Pomorza?
Chcemy zebrać kulinarną różnorodność naszej dawnej ojczyzny i podzielić się nią ze wszystkimi. Jeśli posiadasz tradycyjny przepis, którego tutaj jeszcze nie ma, skontaktuj się z nami! Z radością go opublikujemy i wspólnie zadbamy o to, by smaki Pomorza pozostały żywe.
Tłuczone ziemniaki z maślanką (Stampfkartoffeln mit Buttermilch)
Dla czterech osób potrzebujesz:
- 500 g obranych ziemniaków
- 250 ml maślanki
- 100 g wędzonego chudego boczku, pokrojonego w kostkę
- 1 łyżka mąki
- Sól
- Pieprz
- Szczypta gałki muszkatołowej
- Świeża pietruszka lub szczypiorek (opcjonalnie)
Ziemniaki gotuje się w osolonej wodzie, aż będą miękkie. Wodę się odlewa, ziemniaki tłucze i trzyma w cieple — dawniej garnek owijano w ręcznik i wkładano do pierzyny. Boczek podsmaża się na patelni, następnie dodaje się mąkę i dokładnie miesza. Potem stopniowo wlewa się maślankę, aż powstanie gęsty sos. Ten sos z boczkiem i maślanką wylewa się na ziemniaki, całość dokładnie miesza i doprawia solą, pieprzem i gałką muszkatołową. Szczególnie smaczne są ziemniaki, gdy doda się do nich świeżą pietruszkę lub szczypiorek. Podane z szklanką maślanki, zieloną sałatą i sadzonym jajkiem były to kiedyś bardzo lubiane danie główne.
(Przepis Ilse Großmann, z domu Hackbarth)
Zupa kliebenowa (Kliebensuppe, zwana też „Klackerklieben“)
Dla czterech osób potrzebujesz:
- 1 litr mleka
- Starta skórka z cytryny
- 100 g mąki
- 2 jajka
- 1 łyżeczka cukru
- Szczypta soli
- Trochę mleka lub wody
Mąkę, jajka, cukier i sól miesza się na gęste ciasto, w razie potrzeby dodając odrobinę mleka lub wody. Mleko z dodatkiem skórki cytrynowej doprowadza się do wrzenia. Ciasto wlewa się cienkim strumieniem do gotującego się mleka, delikatnie mieszając. Zupę gotuje się na umiarkowanym ogniu, aż kluski wypłyną na powierzchnię — wtedy są gotowe. Zupę podaje się na ciepło. Często jadano ją na śniadanie, ale szczególnie dla dzieci była też dobrym posiłkiem wieczornym.
(Przepis Ilse Großmann, z domu Hackbarth)
Pomorskie kluski drożdżowe na parze (Dampfnudeln)
Potrzebujesz:
- 500 g mąki
- 250 ml mleka
- 80 g masła
- 80 g cukru
- 1 kostka świeżych drożdży (ok. 42 g)
- ½ łyżeczki soli
Wszystkie składniki miesza się, aby powstało ciasto drożdżowe, które zostawia się w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. W międzyczasie w dużym garnku zagotowuje się wodę. Na wierzch garnka naciąga się czystą ściereczkę i mocno przywiązuje. Wyrośnięte ciasto kładzie się na ściereczce, a garnek przykrywa szczelnie pokrywką. Ciasto gotuje się na parze, aż będzie całkowicie miękkie i puszyste. Podaje się je z roztopionym masłem i kompotem z jagód. Pyszne!
(Przepis Norma, z domu Baller)
Pomorska sałatka śledziowa biała
Potrzebujesz:
- 4 solone śledzie
- 3 średnie ziemniaki, ugotowane dzień wcześniej
- 3 jajka na twardo
- 3–4 ogórki kiszone (w zależności od wielkości)
- 2 jabłka
- 3 cebule
- 4 plastry gotowanej szynki
- 3 łyżki majonezu
- 1½ łyżeczki musztardy
- Sok z cytryny
- Sok malinowy
- 1–2 łyżeczki śmietany chrzanowej
Śledzie moczy się przez noc w dużej ilości zimnej wody. Następnego dnia obiera się je ze skóry, oczyszcza i usuwa ości. Pozostałe składniki kroi się w kostkę. Cebule podsmaża się lekko na oleju i pozostawia do ostygnięcia. Z majonezu, musztardy, soku z cytryny i soku malinowego przygotowuje się marynatę. Do tak przygotowanej marynaty dodaje się wszystkie składniki i dokładnie miesza. Sałatkę pozostawia się na noc, aby smaki się przegryzły. Następnego dnia doprawia się ją śmietaną chrzanową.
Na Pomorzu, w przeciwieństwie do innych regionów, do sałatki śledziowej nie dodawano buraków.
(Przepis Elisabeth Teichmann, z domu Hackbarth
wnuczka Augusta Hackbartha z Carlshöh)
Ciasteczka z Białogardu (Belgarder Plätzchen)
Potrzebujesz:
- 5 jajek
- 500 g cukru
- 1 łyżeczka soku z cytryny
- 10 g cynamonu mielonego
- 5 g goździków mielonych
- 65 g kandyzowanej skórki cytrynowej, drobno posiekanej
- 65 g kandyzowanej skórki pomarańczowej, drobno posiekanej
- Szczypta soli
- 1 mały kieliszek wiśniówki (kirsch)
- 500 g migdałów w słupkach
- 500 g mąki
Wszystkie składniki miesza się na ciasto, które rozsmarowuje się na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Ciasto piecze się w temperaturze 170°C przez 15–20 minut. Po upieczeniu kroi się je najpierw w paski, a następnie w kostkę. Ciasteczka są szybkie w przygotowaniu, bardzo smaczne i długo zachowują świeżość, jeśli przechowuje się je w szczelnie zamkniętej puszce — chyba że zostaną wcześniej zjedzone.
Przepis ten otrzymałam od starszej kobiety z Palatynatu, której matka podczas służby pracy trafiła na Pomorze, w okolice Białogardu i Szczecinka, i przywiozła go ze sobą.